معرفی
امروزه، اعتبار و عظمت دانشگاه‌ها نه در شمار زیاد دانشجویان، که در شهرت آنها در پرداختن به امر پژوهش و پیشرفت دانش است. توفیق یک دانشگاه در گرو تجهیز خود به ابزار تحقیق، از جمله آزمایشگاه‌های مجهز و کتابخانه‌های غنی است. کتابخانه های دانشگاهی زمانی به موفقیت می‌رسند که اطلاعات و دانش جدید را در سطح گسترده‌ای از دانشگاه توزیع کرده و بکارگیری و استفاده از این اطلاعات توسط محققان دانشگاهی مسلما منجر به نوآوری و توسعه تکنولوژی خواهد شد و این در نتیجه بکارگیری صحیح از مدیریت دانش می تواند باشد. مسئولیت تعیین خط مشی‌ها، شناخت نیازهای جامعه دانشگاهی، برقراری ارتباط با مدیران واحدهای آموزشی و پژوهشی، و کسب اطلاع درباره برنامه‌های مربوط، تنظیم مقررات و برنامه‌ها، انتصاب‌ها و تعیین مسئولیت‌ها، تهیه و تنظیم بودجه کتابخانه و دفاع از آن، و نظارت بر هزینه‌های مربوط برعهده مدیر کتابخانه است. وی بر فعالیت همه بخش‌ها و واحدهای تابعه نظارت دارد و هدایت و هماهنگی عناصر و فعالیت‌های مختلف از جمله کارکنان، مجموعه، ساختمان، و خدمات کتابخانه از وظایف اوست.
کتابخانه دانشگاهی می‌تواند طیف وسیعی از خدمات گوناگون از قبیل آموزش استفاده‌کنندگان، امانت، مرجع، امانت بین کتابخانه‌ای، آگاهی‌رسانی جاری، اشاعه اطلاعات گزیده، تکثیر مواد، ترتیب جلسات سخنرانی در زمینه‌های مربوط به خدمات کتابخانه، ایجاد پایگاههای اطلاعاتی، خدمات کتابشناختی، و کاوش پیوسته را به جامعه دانشگاهی عرضه نماید؛ همچنین خدمات کتابخانه را در شکل گسترده‌تر می‌تواند برای پژوهشگران خارج از دانشگاه نیز ارائه دهد.
تاکنون اسناد و مدارک کاغذی رایج‌ترین محمل‌های ثبت اطلاعات بوده‌اند. اما امروزه، محمل الکترونیکی به تنهایی یا به موازات محمل کاغذی برای ثبت و انتقال اطلاعات سازمانی به کار گرفته میشود و شبکه‌های الکترونیکی درون سازمانی یا اینترانت‌ها بخش مهمی از سازوکار لازم برای ذخیره و مبادله اطلاعات را فراهم می‌کنند. طراحی، اجرا، نگهداری، و توسعه این سازوکار قلمرو عمل مدیریت اطلاعات است.
کتابخانه دانشکده شیمی همزمان با تاسیس دانشکده شیمی در سال 1369 با مجموعه ای بالغ بر 2000 جلد کتاب و 50 عنوان نشریه خارجی و داخلی در مساحتی 950 متری در طبقه دوم دانشکده ( مکان فعلی) افتتاح گردید.
با توجه به اینکه اهداف دانشکده از اول بر پایه پیشرفت و ترقی بنا شده است و هیات علمی محترم دانشکده بر اساس ابتکارات و خلاقیتهای خود و همچنین ارائه مقالات بیشماری در نشریات داخلی و خارجی و شرکت در سمینارها و همایشهای بین المللی، کتابداران کتابخانه را بیش از پیش متاثر کردند تا همسوی آنها حرکت کرده و منابع کتابخانه ای را گسترش داده و سعی بر این بوده که منابع تازه و جدید در کتابخانه موجود باشند.
کتابخانه دانشکده شیمی یک کتابخانه دانشگاهی است. مهمترین هدف این مرکز اطلاع رسانی و ارائه خدمات به دانشجویان، اساتید، کارمندان و اعضای هیات علمی است که جامعه استفاده کننده از این کتابخانه را تشکیل می دهند.
مدارک و اسناد موجود
انواع مدارک و اسناد موجود در کتابخانه شیمی عمدتا کتاب، نشریات، پایان نامه، و روزنامه هستند. در گذشته میکروفیش و میکروفیلم نیز وجود داشته، اما، اکنون بیشتر منابع به صورت روز آمد در دسترس است آمار کتب و نشریات این مرکز به قرار زیر است:
تعداد عناوین کتب فارسی: 3265 عنوان/ تعداد نسخ کتب فارسی 11089
تعداد عناوین کتب لاتین: 5230 عنوان/ تعداد نسخ کتب لاتین 7830
مجلات فارسی: 47 عنوان؛
مجلات لاتین چاپی گذشته نگر: 150 عنوان (نشریات موجود کنونی به صورت on line ).
پایان نامه : 1497 عنوان
تمرین پژوهشی و سمینارهای کارشناسی ارشد و دکترا 1600 عنوان
بخشهای مختلف کتابخانه:
بخش امانت،
بخش مرجع،
بخش نشریات،
بخش پایان نامه،
بخش اطلاع رسانی
بخش مجموعه سازی
فرایند مجموعه سازی شامل انتخاب، سفارش، تهیه، ثبت، مبادله و اهدای منابع در این بخش انجام می شود.مجموعه کتابها و نشریات کتابخانه از طریق قانون واسپاری، خرید، اهدا و مبادله فراهم می شود. در این راستا با توجه به سیاست های کتابخانه و نیاز سنجی از مراجعان کتابخانه، در اولویت تهیه می باشد. بخشی از کتابهای لاتین و نشریات مورد نیاز کتابخانه از طریق نمایشگاههای کتاب به ویژه نمایشگاه بین المللی کتاب تهران (www.tibf.co.ir) تهیه می گردد.کار انتخاب و خرید کتاب و نشریات در این بخش با نظارت کمیته انتخاب کتاب و نشریات انجام می شود.
بخش پایان نامه
این بخش وظیفه مجموعه سازی، گردآوری، سازماندهی و آماده سازی مجموعه مدارک غیر کتابی شامل اسناد علمی، کتابهای درسی، پایان نامه های تحصیلی فارغ التحصیلان دانشکده را بر عهده دارد.
کلیه اسناد و پایان نامه ها پس از فهرست نویسی و آماده سازی جهت نگهداری و ارائه خدمات به متقاضیان به مخزن ارسال می شود. فهرست نویسی، نمایه سازی و چکیده نویسی منابع بر اساس اولویت های مورد نظر در حال انجام می باشد.در راستای تامین منابع الکترونیک، این بخش در نظر دارد کلیه پایان نامه ها را به همراه لوح فشرده (CD) آن - با فرمتpdf , WORD -(به صورت 15 صفحه اول و کامل) دریافت کند.
بخش گردش و امانت
این بخش کار پذیرش عضو، گردش و امانت کتاب و خدمات مرجع را بر عهده دارد.جستجوی کتاب در این بخش از طریق رایانه های مستقر در کتابخانه و برگه دان های کتاب انجام می شود.
بخش فهرست نویسی
این بخش وظیفه فهرست‌نویسی و آماده‌سازی مجموعه کتابهای فارسی، انگلیسی و سایر زبانها را برعهده دارد.برگه آرایی و سازماندهی برگه دان های عمومی کتابخانه مستقر در بخش گردش و امانت کتاب و رف برگه دان ها نیز در این بخش انجام می شود.مسئولیت فنی وجین مجموعه کتابهای چاپی و همکاری با بخش فراهم آوری کتابخانه برای شناسایی و تهیه منابع جدید از دیگر وظایف این بخش است.
فهرست نویسی کتابها دراین بخش مطابق قواعد فهرست نویسی انگلو-امریکن و بر اساس نظام رده بندی کتابخانه کنگره آمریکا و با استفاده از گسترش های رده بندی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران انجام می شود.
بخش نشریات ادواری
این بخش وظیفه شناسایی، فهرست نویسی، نمایه سازی و آماده سازی و ارسال به صحافی مجموعه نشریات کتابخانه را بر عهده دارد. فهرست نویسی نشریات مطابق قواعد فهرست نویسی انگلو امریکن و بر اساس نظام رده بندی کتابخانه کنگره آمریکا و گسترش های رده بندی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران انجام می گیرد. نشریات فارسی و لاتین پس از فهرست نویسی جهت نگهداری و ارائه خدمات به مخزن ارسال می گردد.همچنین آرشیو نشریات لاتین جاری درحدود150 عنوان در همین بخش سرویس داده میشود
کامپیوتر و فنآوری اطلاعات
این بخش وظیفه شناسایی، ارزیابی، نگهداری و فراهم آوردن تجهیزات و امکانات سخت افزاری و نرم افزاری و بهره برداری از شبکه و مکانیزه کردن خدمات و فعالیت های کتابخانه را بر عهده دارد. همچنین این بخش با ایجاد پایگاههای اطلاعاتی درون سازمانی، امکان دستیابی سریع کاربران کتابخانه را به منابع اطلاعاتی فراهم می آورد
در این راستا تعداد نشریات خارجی که از اهمیت بالایی برخوردارند به 150 عنوان رسید که از این تعداد حدود 55 عنوان بصورت کامل خریداری شده و نشریه Chemical Abstract که بین محققین و هیات علمی و دانشجویان رشته های علوم پایه و داروسازی از اهمیت ویژه ای برخوردار است خوشبختانه از اولین شماره یعنی از سال 1907 تا 2008 در کتابخانه دانشکده موجود بوده که می توان گفت که تنهاترین کتابخانه در سطح کشور است که کاملترین مجموعه نشریه مذکور را داراست و همچنین با توجه به تکنولوژی های جدید و حرکت بسوی الکترونیکی خوشبختانه سی دی های نشریه مذکور از سال 90 تا 2004 هم در کتابخانه مورد استفاده پژوهشگران و دانشجویان محترم قرار گرفته است .
کتابخانه دانشکده از لحاظ منابع تقریبا می توان گفت همسویی با پیشرفتها وتکنولوژیها دارد و سعی بر این است که منابع روزآمد بوده و نیازهای مراجعین مخصوصا دانشجویان تحصیلات تکمیلی تا حدودی برطرف شده البته شایان ذکر است که هیچ کتابخانه ای کامل و جامع نیست و براساس افزونی انتشارات و قیمتهای بالا نمی توان تمامی منابع را گردآوری نمود و خوشبختانه طرحهایی در کشور طراحی شده اند که مجموعه کتابخانه ها با استفاده از طرحهای غدیر و امین و ... از منابع دیگر کتابخانه ها هم می توان استفاده نمود.
با پیشرفت بسوی تکنولوژی جدید و توسعه اطلاعات و دانش و اهمیت آنها در جامعه،کتابخانه اقدام به گردآوری منابع الکترونیکی بر روی CD و WEB نموده است که در این راستا می توان گفت که تعداد2500 عنوان کتاب از کتابهای مهم شیمی بصورت CD تهیه شده است و تعداد 50 عنوان از نشریه های مهم خارجی بر روی CD در کتابخانه موجود می باشند.
همچنین پایگاههای مهم اطلاعاتی از جملهScience Direct ، ACS ، RSC ، ... که منابع مهم علوم پایه و شیمی را دارا می باشند مورد استفاده قرار می گیرند.
اعضای اصلی کتابخانه 2900 نفر می باشند که روزانه حدودا 150 نفر به کتابخانه مراجعه می کنند و از امکانات و منابع کتابخانه استفاده می کنند . بجز دانشجویان شیمی دیگر دانشجویان دانشگاه تبریز که با رشته شیمی مرتبط بوده از امکانات کتابخانه بهره مند می شوند.دانشجویان دانشگاههای دیگر با ارائه معرفی نامه ,کارت دانشجویی و کارتهای غدیر از منابع کتابخانه استفاده می کنند. بر این اساس سالانه تعداد مراجعین به کتابخانه بیش از 45000 نفر می باشد.که در مجموع هزاران عنوان منابع کتابخانه ای را مطالعه یا به امانت می برند.مجموع کتب فارسی و لاتین بالغ بر 20000 عنوان بوده که هر ساله تعداد زیادی کتب به مجموعه اضافه می گردد.در این راستا منابع مهم دیگری که مورد استفاده بیشتری قرار می گیرند پایاننامه ها هستند که بالغ بر 1497 پایاننامه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده شیمی در کتابخانه موجود می باشند.
در آخر می توان گفت که کتابخانه در راستای اهداف دانشکده پیشرفت نموده و مجموعه خدمات رسانی بصورت کامپیوتری انجام می گیرد و تمامی منابع از جمله کتب ، نشریات ، پایاننامه ها و گزارشات و تمرین پژوهش ها و ... در شبکه کتابخانه موجود بوده و مورد استفاده مراجعین محترم قرار می گیرد.